Αντώνης Μπαλασόπουλος 
Ο ιερέας τις περνούσε μουρμουρίζοντας, κρατώντας το πράγμα στα χέρια του. Σταματούσε μπροστά απ’ την καθεμιά, έπαιρνε την όστια, την τίναζε από μια δυο στάλες (είναι σε νερό;) και την έβαζε ωραία-ωραία στο στόμα της. […] Ο ιερέας έσκυβε για να της τη βάλει στο στόμα, μουρμουρίζοντας διαρκώς. Λατινικά. Ο επόμενος. Κλείσε τα μάτια κι άνοιξε το στόμα. Τι; Corpus. Καλή ιδέα, τα Λατινικά. Τούς ζαλίζουν πρώτα. Τερματική περίθαλψη για αυτούς που πεθαίνουν. Δεν φαίνονται να την μασάνε. Μόνο την καταπίνουν. […]
Θα πρέπει να γίνονται είκοσι-τριάντα κηδείες τη μέρα. Μετά, το όρος Τζερόμ για τους Προτεστάντες. Κηδείες σε όλο τον κόσμο, παντού, κάθε λεπτό. Να τους φτυαρίζεις χάμω με το τσουβάλι, γρήγορα-γρήγορα. Χιλιάδες κάθε ώρα. Υπερβολικά πολλοί στον κόσμο […]
Ο κύριος Μπλουμ θαύμασε τον ευημερεύοντα όγκο του επιστάτη. Όλοι θέλουν να τα έχουν καλά μαζί του. Καλός άνθρωπος, ο Τζον ο’ Κόνελ, πραγματικά καλός άνθρωπος. Κλειδιά: όπως η διαφήμιση του Keyes. Δεν υπάρχει φόβος να ξεφύγει κανείς. Δεν δίνονται χαρτιά για έξοδο. Habeas corpus.
James Joyce, Οδυσσέας
Ι. Η ασταθής διαφορά
Habeas: Υποτακτική επιθυμίας: “[Επιθυμώ] να έχεις”.
Corpus: Το σώμα. Και το σώμα του κειμένου επίσης, ή το σύνολο των κειμένων, το έργο: “Corpus Platonicum”, “Corpus Reformatorum.”
Αλλά επίσης, το πτώμα: “Corpus delicti”, το σώμα του εγκλήματος.
Το σώμα/το πτώμα: “Corpus Christi”. Η θεία κοινωνία μετατρέπει, ανάμεσα σε άλλα, το πτώμα του εσταυρωμένου Χριστού σε οργανικό κομμάτι του ζωντανού σώματος του πιστού. Γιατί; Για να λυτρώσει τον άνθρωπο, του οποίου το σώμα, αφημένο στη μοίρα του απλού σώματος, θα ήταν πάντα ήδη ένα επερχόμενο πτώμα, ένα πτώμα-που-έρχεται. Το κερματισμένο, άσαρκο πτώμα το οποίο καταβροχθίζει το κοινωνών σώμα κάνει το σώμα αυτό, το σώμα ως μελλοντικό πτώμα, να ζει διαφορετικά απ’ τη ζωή. “Πνεύμα” είναι το όνομα της διαφοράς της ζωής απ’ τη ζωή, του corpus ως σώματος απ’ το corpus ως πτώμα. Απροσπέλαστη, ανεξιχνίαστη διαφορά. Αλλά αυτή η διαφορά, στον Χριστιανισμό τουλάχιστον, εδραιώνεται πάνω στη βάση της άρσης ή της άρνησης της διαφοράς: Ναι, το πνεύμα υπάρχει στον βαθμό που το σώμα δεν είναι απλώς επερχόμενο πτώμα. Υπάρχει η υπόσχεση ότι το σώμα δεν καταβροχθίζεται ολόκληρο απ’ το πτώμα που τελικά θα γίνουμε όλοι· μένει κάτι, υπάρχει ένα υπόλοιπο που λέγεται πνεύμα. Αλλά αυτή την υπόσχεση τη φέρει το θείο πτώμα που ανασταίνεται, το πτώμα που ξαναγίνεται διαρκώς σώμα.
Το σώμα/το πτώμα/το κείμενο: Η θεολογία είναι αυτή που ρυθμίζει την απορητική διαλεκτική σώματος και πτώματος, που τη μετατρέπει στο κρυφό κλειδί της σχέσης σώματος και πνεύματος. Το θεολογικό corpus είναι το σώμα κειμένων για το σώμα και το πτώμα, για την απειλή ανάδυσης του πτώματος που κρύβεται πάντα μέσα στο σώμα, και για την υπόσχεση που δίνει ένα (ενικό, εξαιρετικό, κατ’ εξαίρεσιν) πτώμα σε κάθε σώμα.
Αλλά και ο νόμος είναι ένα σώμα. Ένα σώμα κειμένων. Ο νόμος είναι κυρίως, πρωτίστως, κατ’ αρχήν, κείμενο. Corpus Legalis.
ΙΙ. Λευκά κελιά
Habeas Corpus είναι μια εντολή που εγγράφηκε στο σώμα του νόμου. Από τον 13ο αιώνα, λένε μερικοί, ήδη από τον 12ο, λένε άλλοι.
Habeas Corpus είναι μια εντολή για το σώμα. Για την παρουσία του σώματος μπροστά στον νόμο. Η εντολή λέει: Να προσκομίσεις το σώμα. Το σώμα του φυλακισμένου. Το οποίο πρέπει να παρουσιαστεί μπροστά στον νόμο, ώστε ο νόμος να κρίνει αν το σώμα είναι φυλακισμένο δικαίως, σύμφωνα με τις επιταγές και τους κανόνες του δικαίου, ή αδίκως. Ο παραλήπτης της εντολής είναι ο δεσμοφύλακας, αυτός που έχει την εποπτεία του σώματος στα δεσμά.
Habeas Corpus είναι το όνομα ενός δικαιώματος. Του δικαιώματος ενάντια στην παράνομη κράτηση. Ο φυλακισμένος πρέπει να βγαίνει από το σκοτάδι του κελιού, να αντικρίζει το φως του νόμου, να εμφανίζεται μπροστά σ’ αυτό το φως. Δεν πρέπει να είναι ήδη πτώμα. Δεν πρέπει να έχει ήδη εκτελεστεί, φονευθεί, αφεθεί να πεθάνει από ασιτία. Αυτό είναι παράνομο πριν την δίκη. Αν ο δεσμοφύλακας δεν προσκομίσει σώμα και όχι πτώμα, τότε θα έχει ήδη διαπραχθεί μια ανεπίστρεπτη, ανήκεστος αδικία. Πρέπει να ακούσει την άηχη διαφορά ανάμεσα σε corpus και corpus, να μην θεωρήσει το πτώμα συνώνυμο του σώματος, αξεχώριστο απ’ το πτώμα, ταυτόσημο με το πτώμα. Αυτό προστάζει το νομικό corpus.
Αυτό πρόσταζε το νομικό corpus. Habeas corpus ήταν το όνομα μιας νομικής παράδοσης. Μιας ευρωπαϊκής παράδοσης, ή δυτικής, ευρύτερα. Μιας παράδοσης για την οποία η Δύση ήταν κάποτε περήφανη. Περήφανη που ήξερε τη διαφορά ανάμεσα σε πτώμα και σώμα, περήφανη που έδωσε στο σώμα σώμα, ουσία, σάρκα και οστά, δικαίωμα να εμφανίζεται, να μην είναι αφαίρεση, να μην είναι ήδη πτώμα· περήφανη για το γράμμα που δεν αποκτένει αλλά ζωοποιεί, το γράμμα του corpus που προστατεύει το corpus ως σώμα απ’ το να καταστεί corpus ως πτώμα. Αυτό δεν ήταν νεκρό γράμμα. Δεν ήταν γράμμα του θανάτου.
ΙΙΙ. Η Αυτοκρατορία
Η αυτοκρατορία λέει την αλήθεια. Το σώμα έγινε πτώμα. Την πιστεύουμε, αν και δεν μας δείχνει ούτε σώμα ούτε πτώμα. Την δικαιώνουμε, αν και ξέχασε την διαφορά ανάμεσα σε πτώμα και σώμα. Την δικαιολογούμε, γιατί το να δείχνεις το πτώμα, αυτό, αυτό είναι αποτρόπαιο. Αντιαισθητικό. Βάρβαρο. Η αυτοκρατορία δεν είναι βάρβαρη. Βάρβαρο είναι το πτώμα. Ήταν το πτώμα. Η αυτοκρατορία δεν είναι βάρβαρη, κάνει το αναγκαίο. Το αναγκαίο είναι να κάνει το σώμα πτώμα, και να εξαφανίζει το σώμα που είναι πτώμα. Χωρίς ίχνος. Κατ’ εξαίρεσιν. Λόγω εξαιρετικών περιστάσεων. Που δεν υπάρχουν στο γράμμα. Το γράμμα δε λέει ότι μπορείς να κάνεις το σώμα πτώμα χωρίς να το εμφανίσεις μπροστά στον νόμο. Το γράμμα δε λέει ότι μπορείς να εξαφανίσεις το πτώμα, σαν να μην υπήρξε ποτέ σώμα, σαν να μην έζησε ποτέ σώμα. Αυτό δε λέγεται στο corpus legalis.
Αλλά υπάρχει ένα άλλο corpus legalis, που είναι ήδη corpus delicti, σώμα ενός εγκλήματος ταυτόχρονα θριαμβευτικού και ανομολόγητου, ανοιχτού και ντροπιασμένου, μνημειώδους και αισχρού. Υπάρχει ένας άλλος νόμος, με άλλα βιβλία. Υπόγεια. Άφατα. Με βασανισμένους, σπασμένους στους τροχούς, με ξεριζωμένη τη γλώσσα, ανασκολοπισμένους, εσταυρωμένους.
Ο κατ’ εξαίρεσιν άνθρωπος, ο Θεάνθρωπος, φονεύτηκε κατ’ εξαίρεσιν, χωρίς να έχει καταδικαστεί πρώτα με όρους δικαίου. Αυτό μας λένε σήμερα οι θεολόγοι που είναι επίσης νομικοί. Φονεύθηκε χωρίς δίκαιο, αυθαίρετα, με όρους λοταρίας: Τον Χριστόν ή τον Βαραβάν. Το πτώμα όμως, αυτό το πτώμα θα ήταν βλάσφημο, θα ήταν το άκρον άωτον της βλασφημίας, να συγκριθεί με το Corpus Christi, με το φονευμένο σώμα του Χριστού. Αυτό θα ήταν βλασφημία όχι μόνο για την θρησκεία, αλλά και για τον νόμο. Το πτώμα, αυτό συγκεκριμένα το πτώμα, αυτό το πτώμα πάνω από κάθε πτώμα, δεν ήταν εγγεγραμμένο στην οικονομία του σώματος και του πτώματος που εγγυάται το χριστιανικό σώμα/πτώμα. Δεν ήταν εγγεγραμμένο στην οικονομία του πνεύματος.
Το πνεύμα δεν είναι με το πτώμα. Ως σώμα, το πτώμα δεν ήταν μάρτυρας, αλλά τρομοκράτης. Το πνεύμα είναι με μας. Με τον νόμο πέρα από τον νόμο, με το κρυφό βιβλίο του νόμου, με τον ανομολόγητο, εκθρασυμένο, επιδειξιομανή και κρυψίνου νόμο που σκοτώνει, με τον ανεξιχνίαστο φόνο. Με το δικό μας δίκαιο. Με την Αυτοκρατορία.
Non habeas corpus.
IV. Οι πνιγμένοι
Στη θάλασσα δεν υπάρχουν ίχνη. Δεν αφήνει κανείς ίχνος. Ούτε το σώμα, ούτε το πτώμα.
Αν δεν πατάς στο έδαφος, δεν είσαι πια σώμα. Είσαι μόνο ένα πτώμα που έρχεται, ένα περιφερόμενο πτώμα εν εξελίξει, μια πλανώμενη διαδικασία θανάτου.
Ο ανθρωπισμός των βομβών, η προστασία του σώματος με πτώματα, σταματά στο έδαφος. Στη θάλασσα, όπου δεν μένουν ίχνη, όπου δεν υπάρχει σώμα του εγκλήματος, υπάρχει μόνο εγκατάλειψη. Άρση της εμβέλειας του νόμου. Ο νόμος ως άρση. Ως νόμος της άρσης. Ο νόμος ως εγκατάλειψη. Ως νόμος της εγκατάλειψης. Και η καταδίκη σε θάνατο χωρίς την καταδίκη σε θάνατο, χωρίς δίκη, χωρίς παράβαση άλλη από την παραβίαση ενός συνόρου.
Νόμος, βαθμός μηδέν: χωρίς δικαιϊκό περιεχόμενο, χωρίς αναφορά στην ηθική ή την ιερότητα της ζωής. Ο μυθικός πυρήνας του νόμου, οι αρχαϊκές του απαρχές: H τιμωρία, δια του θανάτου, για την παραβίαση ενός συνόρου, που με την σειρά του είναι η αρχαϊκότερη μορφή όχι του κράτους, αλλά του ιερού. Sacer.
Δεν ξέρω αν πράγματι χτύπησα την πόρτα από θρασύτητα ή αφηρημάδα είτε της έδειξα μονάχα τη γροθιά μου και δεν τη χτύπησα καθόλου. Εκατό βήματα πιο πέρα, εκεί που έστριβε ο εξοχικός δρόμος, άρχιζε το χωριό. Δεν το ξέραμε, αλλά, μόλις είχαμε προσπεράσει το πρώτο σπίτι, μας πλησίασαν κάποιοι άνθρωποι και μας έκαναν νόημα φιλικά ή απειλητικά, τρομοκρατημένοι, καμπουριασμένοι από το φόβο. Μας δείξανε προς τη μεριά της έπαυλης, που είχαμε μόλις πριν λίγο προσπεράσει, και μας θύμισαν το χτύπημα στην πύλη. Οι ιδιοκτήτες της αγροτικής έπαυλης θα μας έκαναν αγωγή και θ’ άρχιζαν αμέσως οι ανακρίσεις.(Franz Kafka, «Το χτύπημα στην πύλη»)
Imperium Romanum Sacrum. Ιερή Αυτοκρατορία της Ενωμένης Ευρώπης. Θυσία των εξάγιστων. Χωρίς θυσία. Homines sacri. Χωρίς αίμα. Προπαντός χωρίς αίμα. Το σώμα μπορεί να γίνει εκτελεστής του εαυτού του. Εάν του στερήσεις νερό ή φαγητό, κάνει τη βρώμικη δουλειά που προαπαιτεί η αποδέσμευση του πτώματος που κρύβει μέσα του, στα σωθικά του.
Χωρίς αίμα. Καθαρά χέρια. Νίπτουμε τας χείρας μας στη θάλασσα. Στη θάλασσα δεν μένουν ίχνη.
Non habeas corpus.
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και διανομή του άρθρου σύμφωνα με τους όρους της άδειας Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
Προσθέστε σχόλιο