Βιβλιοπροτάσεις: Δέκα βιβλία του 2018

Πεζογραφία

Ο Μίδας Βασιλιάς έχει αυτιά γαϊδάρου ή Εκατέρωθεν της ουσίας, Γ. Μανιάτης

Επανέκδοση από τις εκδόσεις Στιγμή, μετά τον πρόσφατο θάνατο του Γ. Μανιάτη (Γενάρης 2018). Το κείμενο «συνομιλεί», όπως σημειώνεται στην αρχή του βιβλίου, με μια συλλογή κειμένων που σημαδεύει τη Μεταπολίτευση (τα Δεκαοχτώ Κείμενα), ως «λογοτεχνική αντίρρηση». Με αφορμή την επανέκδοση, αξίζει να δούμε με τα μάτια του σήμερα εκείνον τον διάλογο. Ταυτόχρονα, το κείμενο με τον αυτοαναφορικό χαρακτήρα του, την αναφορά στην πράξη της γραφής και της έκδοσης (πρώτη έκδοση σε συνέχειες σε τοπική εφημερίδα των Κροκεών Λακωνίας) θέτει με λογοτεχνικούς όρους το μεταμοντέρνο ερώτημα για τα όρια των ειδών του λόγου.

Τα κατά Α.Γ. πάθη, Κλαρίσε Λισπέκτορ

Το ένα από τα δύο πιο σημαντικά μυθιστορήματα της Βραζιλιάνας Κλαρίσε Λισπέκτορ. Η πολυταξιδεμένη συγγραφέας του 20ου αιώνα που έχει χαρακτηριστεί κατά καιρούς ως ο θηλυκός Κάφκα. Η γραφή της είναι πράγματι διεισδυτική και κοφτερή, δεν αναλώνεται σε ανέξοδους εξωραϊσμούς της ανθρώπινης ύπαρξης και του περιβάλλοντος κόσμου. Μεταφράστηκε επιτέλους στα ελληνικά από το Μάριο Χατζηπροκοπίου, εκδόθηκε από τους καλαίσθητους Αντίποδες και ήδη έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις σε κριτικούς και αναγνώστες.

Ημερήσια διάταξη, Vuillard Éric

Η εξιστόρηση της εδραίωσης του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία μέσα από την παρουσίαση της εκάστοτε «ημερήσιας διάταξης». Τηλεφωνικές συνομιλίες, μυστικές συναντήσεις, αποφάσεις και συμβιβασμοί, που κάθε άλλο παρά αναπόφευκτοι και μοιραίοι ήταν τελικά. Καίριο σημείο εκκίνησης η σύσκεψη των Γερμανών βιομηχάνων που στήριξαν οικονομικά το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα και την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Krupp, Opel, Siemens, Telefunken, Agfa, IG Farben, όλοι παρόντες. Το βιβλίο που πήρε το βραβείο Concourt το 2017 μεταφράστηκε στα ελληνικά από το Μανώλη Πιμπλή για τις εκδόσεις Πόλις.

Κόκκινα κορίτσια, πάντα πιο όμορφα, Frédéric Fajardie

Στο  Παρίσι του Μάη του ’68, δύο λαϊκά παιδιά, ο Φρέντυ και ο Τέντυ, θα είναι διαρκώς στην πρώτη γραμμή των οδοφραγμάτων, ώσπου μια μέρα θα πέσουν θύματα μιας καλοστημένης προβοκάτσιας της αστυνομίας. Η αυτοεξορία είναι μονόδρομος, ωστόσο ο Φρέντυ έχει μόλις συναντήσει τον μεγάλο του έρωτα, τη Φρανσίν. Μια εικοσαετία μετά, ο σαραντάρης Φρέντυ επιστρέφει από τη Νότια Αφρική και αναπολεί τις «ημέρες και έργα» της εξέγερσης. Ο Φρεντερίκ Φαζαρντί υφαίνει ένα από τα καλύτερα πολιτικά νουάρ μυθιστορήματα (“polar”), ταξιδεύοντάς μας σε έναν κόσμο που φλέγεται από τον πυρετό της επανάστασης. Από τις εκδόσεις Angelus Novus, σε μετάφραση του Γιάννη Καυκιά.

4 3 2 1, Πολ Όστερ

Πολυαναμενόμενο, πολυσυζητημένο (μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν γραφτεί για αυτό πάνω από δύο ντουζίνες κριτικών στα ελληνικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα), πολυδιαβασμένο ήδη, με ένα εύρημα που προκαλεί -κυριολεκτικά και μεταφορικά- πολλαπλές αναγνώσεις (ο αναγνώστης παρακολουθεί τις τέσσερις εναλλακτικές ζωές του Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον που γεννιέται στις ΗΠΑ το 1947), το νέο μεγαλεπήβολο μυθιστόρημα του Πολ Όστερ, σε μια μετάφραση που έχει επαινεθεί από όλους (Μαρία Ξυλούρη), είναι σίγουρα από τους εκδοτικούς σταθμούς της χρονιάς. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ποίηση

Γεωγραφίες των Φριτς και των Λανγκ, Θωμάς Τσαλαπάτης

Μια ποιητική συλλογή που αξίζει να διαβαστεί για την απλότητα των λέξεων και τη δύναμη των νοημάτων. Για τα ουσιαστικά και τα ρήματα που καθιστούν τα επίθετα σχεδόν περιττά. Για την προαιώνια μάχη του ανθρώπου με το χρόνο και τα άφθαρτα αντικείμενα. Για τις αέναες μεταμορφώσεις, τις παύσεις και τους συμβιβασμούς στην ιστορία. Για τη δεσπόζουσα θέση του φεγγαριού που παραπέμπει στον άλλο Κυψελιώτη ποιητή, Μίλτο Σαχτούρη. Για τις διακειμενικές αναφορές που κάνουν τον αναγνώστη κοινωνό ενός πολυδιάστατου μυστικού. Κάποιες διαστάσεις στις γεωγραφίες των Φριτς και των Λανγκ μπορεί να αποκαλύπτονται με την πρώτη ματιά, ενώ άλλες ίσως αργούν να φανερωθούν. Η γοητεία του παράλογου σε μια όμορφη έκδοση από την Εκάτη.

Ιστορία

Πόλεις σε πόλεμο 1939-1945: Ευρωπαϊκά αστικά κέντρα υπό γερμανική κατοχή, Ιάσονας Χανδρινός

Παρότι συχνά οι ιστορικοί, και όχι μόνο, καταλήγουν στο «ας τελειώνουμε επιτέλους με τη δεκαετία του ‘40», μια περίοδο που ηγεμόνευσε και επικράτησε κατά κράτος ως ερευνητικό ενδιαφέρον στη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία, υπάρχουν πολλά ανεξερεύνητα πεδία εντός αυτής. Αυτό το αποδεικνύει και ο Χανδρινός μέσα από μια συγκριτική μελέτη, κάτι που λείπει σε μεγάλο βαθμό από τη σχετική βιβλιογραφία· στο βιβλίο, που εκδόθηκε από τον μωβ σκίουρο, εξετάζεται η οικονομία, η καθημερινή ζωή, η εξουσία και η αντίσταση στα ευρωπαϊκά αστικά κέντρα κατά την γερμανική κατοχή.

The Origins of Globalization. World Trade in the Making of the Global Economy, 1500–1800, Pim de Zwart & Jan Luiten van Zanden

Η πρώτη συστηματική ανάλυση των απαρχών της παγκοσμιοποίησης στην πρώιμη νεωτερικότητα. Αναδεικνύει το ρόλο των παγκόσμιων εμπορικών δικτύων που αναπτύχθηκαν μετά την περίοδο των «Ανακαλύψεων». Οι βραβευμένοι Ολλανδοί ιστορικοί Pim de Zwart και van Zanden εξετάζουν τις συνέπειες αυτής της πρώιμης παγκοσμιοποίησης στη δημογραφία και στην οικονομική ανάπτυξη διαφορετικών περιοχών καθώς και στις συνθήκες ζωής διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Η εμπειρική θεμελίωση των επιχειρημάτων αποτελεί προτεραιότητα των συγγραφέων που με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν στη σειρά Νέες προσεγγίσεις στην Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία των εκδόσεων του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ (Cambridge University Press).

Μεξικό 1968. Η εξέγερση, οι άνθρωποι, τα κείμενα, Κρίτων Ηλιόπουλος

Στο Μεξικό το 1968 ο Μάης άρχισε τον Ιούλιο και τελείωσε τον Οκτώβριο! Μια ιστορική έρευνα που καταγράφει τα δραματικά γεγονότα του μεξικανικού «Μάη», μιας εξέγερσης που ξεκίνησε στις 30 Ιουλίου ως απάντηση στην κατεδάφιση της πόρτας ενός σχολείου από τον εθνικό στρατό με μπαζούκα (!) και τελείωσε στις 2 Οκτωβρίου με τη σφαγή της Πλατείας Τλατελόλκο. Θύτης «μια, τυπικά, δημοκρατική κυβέρνηση ενός κόμματος που είχε στο όνομά του τη λέξη επαναστατικό». Παρά το τραγικό τέλος, ο Κρίτων Ηλιόπουλος αναδεικνύει το μεγαλείο του κινήματος, καθώς και τις παρακαταθήκες που άφησε πίσω του. Από το αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα των Εκδόσεων των Συναδέλφων.

Φιλοσοφία

Open to reason: Muslim philosophers in conversation with the western tradition, Souleyman Bachir Diagne

Μια καλά τεκμηριωμένη και καλογραμμένη επιστημονική μονογραφία που αναδεικνύει την μη μονολιθική πλευρά της ισλαμικής φιλοσοφίας και άρα αμφισβητεί τον σκληρό πυρήνα των δυτικοκεντρικών και ισλαμοφοβικών προσεγγίσεων που κυριαρχούν σήμερα ερμηνευτικά στην ανάλυση του Αραβικού κόσμου. Η έκδοση είναι του Columbia University Press. Το βιβλίο αξίζει να μεταφραστεί στα ελληνικά.