Χρίστος Μάης 
Η πρόσφατη είδηση πως η Δανία καταργεί τον ομολογουμένως πολύ υψηλό ΦΠΑ (25%) στα βιβλία αναπαρήχθη ευρέως στη χώρα μας (αν και ασχολίαστη) ακόμη κι από (νεο-)φιλελεύθερα Μέσα! Το γεγονός εύλογα χαιρετίστηκε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης από το φιλαναγνωστικό κοινό ως κάτι απολύτως θετικό και άξιο μίμησης και εδώ. Ο ΦΠΑ, όντας οριζόντιος, είναι ο κατεξοχήν άδικος φόρος, ακόμη κι όταν δεν αφορά πολιτισμικά αγαθά. Παρόλα αυτά, φαίνεται να υπάρχει γενικότερη άγνοια για το τι ανεβάζει πραγματικά την τιμή του βιβλίου. Είναι (και) ο ΦΠΑ, αλλά όχι αυτός της λιανικής πώλησης, αλλά της παραγωγής.
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: έχετε στα χέρια σας ένα μεταφρασμένο βιβλίο 192 σελίδων που προέρχεται από ένα ξενόγλωσσο βιβλίο 160 σελίδων. Με βάση τις κατώτατες αμοιβές του Σωματείου Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών ο εκδοτικός οίκος θα πληρώσει:
α) για τη μετάφραση: €160 Χ 10 τυπογραφικά (16σέλιδα) πρωτότυπου έργου συν 24% ΦΠΑ
β) για την επιμέλεια: €80 X 10 τυπογραφικά (16σέλιδα) πρωτότυπου έργου συν 24% ΦΠΑ
γ) για τις τυπογραφικές διορθώσεις: €40 X 12 τυπογραφικά (16σέλιδα) του τελικού έργου συν 24% ΦΠΑ.
Με βάση μια μέση τιμή θα υποθέσουμε πως θα πληρώσει και €16 Χ 12 τυπογραφικά (16σέλιδα) του τελικού έργου, συν 24% ΦΠΑ για τη σελιδοποίηση, και €150 συν 24% ΦΠΑ για το εξώφυλλο.
Αν υποθέσουμε πως το βιβλίο θα εκτυπωθεί σε 1000 αντίτυπα σε διάσταση 15Χ20 εκατοστά θα χρειαστούμε περίπου 6.500 φύλλα χαρτιού διαστάσεων 58Χ86 γραφής 80 γρ. (το φτηνό, γιατί δεν βγαίνουμε) για το σώμα του βιβλίου: €450 συν 24% ΦΠΑ. Θα χρειαστούν και περίπου 130 φύλλα χαρτιού διαστάσεων 58Χ61 250 γρ. €70 συν 24% ΦΠΑ.
Το συνολικό κόστος για τις εν λόγω υπηρεσίες είναι €3742 + 24% ΦΠΑ. Ο ΦΠΑ ανέρχεται δηλαδή σε €898,08. Δεν συμπεριλαμβάνουμε το κόστος απόκτησης δικαιωμάτων γιατί είναι ανεξάρτητο από τον ΦΠΑ, όπως και της εκτύπωσης-βιβλιοδεσίας γιατί επιβαρύνεται με 6%, όπως και αυτό της πώλησης του τελικού προϊόντος.
Εάν ο ΦΠΑ των υπηρεσιών και πρώτων υλών ήταν ίσος με αυτόν της πώλησης του προϊόντος (6%), τότε αυτός θα έπεφτε στα €224,52. Πρόκειται για μια διαφορά της τάξης των €673,56 ή €0,67 ανά αντίτυπο. Θα διερωτηθεί κανείς, είναι τόσο μεγάλο το ποσό αυτό; Κι όμως!
Ένας εξίσου πρόχειρος υπολογισμός τιμής λιανικής πώλησης βιβλίου λέει πως η λιανική τιμή είναι τετραπλάσια του κόστους του αντιτύπου για λόγους που θα εξηγηθούν σε κάποιο άλλο σημείωμα και σχετίζονται με τις τιμές/εκπτώσεις της χοντρικής που είναι υπερβολικά υψηλές στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, η διαφορά αυτή του ΦΠΑ αυξάνει τη λιανική τιμή κατά €2,68.
Η διατήρηση του ΦΠΑ παραγωγής στο 24% σε συνδυασμό με την κατάργηση του ΦΠΑ 6% της λιανικής πώλησης (όπως έγινε στην Δανία) θα μείωνε την λιανική τιμή πώλησης κατά μόλις €1,11. Βλέπουμε δηλαδή πως η επιβάρυνση είναι κατά πολύ μεγαλύτερη (υπερδιπλάσια) λόγω του ΦΠΑ παραγωγής παρά λόγω αυτού επί της λιανικής τιμής.
Ο μηδενισμός του ΦΠΑ τόσο παραγωγής όσο και πώλησης θα μείωνε την τιμή του βιβλίου κατά €4,70 (για την ακρίβεια, το ποσό είναι ακόμη μεγαλύτερο μιας και, όπως προαναφέρθηκε, στους παραπάνω υπολογισμούς δεν περιλαμβάνουμε το κόστος εκτύπωσης-βιβλιοδεσίας που επιβαρύνεται με ΦΠΑ 6%).
| Κόστος παραγωγής και τιμές πώλησης σε σχέση με τις μεταβολές του αντίστοιχου ΦΠΑ | Ποσό (€) |
| Συνολικό κόστος υπηρεσιών (μετάφραση, επιμέλεια, διόρθωση, σχεδιασμός έκδοσης) (χωρίς ΦΠΑ) | 3.742,00 |
| ΦΠΑ (24%) επί υπηρεσιών | 898,08 |
| Συνολικό κόστος με ΦΠΑ | 4.640,08 |
| ΦΠΑ αν ήταν 6% επί υπηρεσιών και υλών | 224,52 |
| Διαφορά ΦΠΑ (24% vs 6%) | €673,56 |
| Επιπλέον επιβάρυνση λιανικής τιμής λόγω 24% ΦΠΑ παραγωγής και 6% ΦΠΑ λιανικής ανά αντίτυπο | €2,68 |
| Μείωση στη λιανική τιμή με κατάργηση του ΦΠΑ λιανικής πώλησης 6% και διατήρηση του ΦΠΑ παραγωγής 24% | €1,11 |
| Μείωση στη λιανική τιμή με διατήρηση του ΦΠΑ λιανικής πώλησης 6% και μείωση του ΦΠΑ παραγωγής 6% | €2,68 |
| Μείωση αν καταργηθούν και ο ΦΠΑ παραγωγής και πώλησης | €4,70 |
«Ναι, αλλά τι γίνεται με τα κρατικά έσοδα;» μπορεί να διερωτηθεί κάποιος καλο-/κακοπροαίρετος. Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι πως θα πρέπει να τεθεί ουσιαστικά το ζήτημα τι προέχει, τα κρατικά έσοδα ή μια ουσιαστική πολιτιστική πολιτική που θα στηρίζει το βιβλίο και άρα τη φιλαναγνωσία. Αν μη τι άλλο, το κράτος δεν κάνει και τίποτα για να στηρίξει τον εκδοτικό κόσμο. Πέραν αυτού όμως, ένας χαμηλότερος ΦΠΑ αποτελεί υψηλότερο κίνητρο για την απόδοσή του από έναν ΦΠΑ που αυξάνει το κόστος κατά σχεδόν ¼.
Εδώ και χρόνια ένα αίτημα των εκδοτών είναι, και πρέπει να τεθεί ακόμη πιο έντονα, η εξίσωση του ΦΠΑ παραγωγής με τον ΦΠΑ τελικού προϊόντος. Και επειδή δεν υπάρχουν αυτονόητα σήμερα, και είναι ικανό το κράτος να «εισακούσει» τους εκδότες και να αυξήσει και ΦΠΑ τελικού προϊόντος, αναφερόμαστε ρητά στη μείωση του ΦΠΑ της παραγωγής, είτε αυτό αφορά το χαρτί, είτε τις υπηρεσίες (μετάφρασης, επιμέλειας, διόρθωσης, σχεδιασμού του βιβλίου). Ταυτόχρονα θα πρέπει ο ΦΠΑ αυτός να μειωθεί κι άλλο, αν όχι να μηδενιστεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτιστικής πολιτικής που μένει να χαραχτεί.
Το κείμενο του Χρίστου Μάη επιμελήθηκε ο Αντώνης Γαζάκης
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και διανομή του άρθρου σύμφωνα με τους όρους της άδειας Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
