Αναδημοσίευση 
Μυρτώ Ράις 
Το τελευταίο βιβλίο της Κριστίν Ρος δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο. Μέσα από παραδείγματα αγώνων που έχουν σημαδέψει την ιστορία των κινημάτων, όπως η Κομμούνα της Νάντης τον Μάιο του ‘68, ο αγώνας κατά του αεροδρομίου Ναρίτα στην Ιαπωνία τη δεκαετία του 1970 ή η ZAD της Νοτρ-Νταμ-ντε-Λαντ, το The Politics and Poetics of Everyday Life and La forme-Commune μιλά για το πώς η μορφή-κομμούνα ανθίζει όταν το κράτος αποσύρεται. Η υπεράσπιση της γης, η συλλογική διαχείριση των κοινών πόρων και της καθημερινής ζωής, η επινόηση νέων μορφών κατοίκησης και παραγωγής κάνουν τον αγώνα τρόπο ζωής, ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν ρωγμές στην εξάρτηση από το κράτος και την οικονομία.
Γνωστή για τις εργασίες της για την Παρισινή Κομμούνα, με κορυφαίο το βιβλίο της Κοινοτική πολυτέλεια. Το πολιτικό φαντασιακό της Παρισινής Κομμούνας, η Κριστίν Ρος, δεν εξερευνά απλώς το παρελθόν, αλλά επιχειρεί να μεταφέρει στο παρόν τις επαναστατικές επινοήσεις και πρακτικές των κομμουνάρων και των συνεχιστών τους.
Η παρακάτω συνέντευξή της εστιάζει στο γαλλικό κίνημα Ξεσηκωμοί της Γης [Soulèvements de la Terre], το οποίο στο βιβλίο παρουσιάζεται ως μορφή-κομμούνα του σήμερα. Παρότι οι άλλοι ιστορικοί αγώνες που πραγματεύεται το βιβλίο μένουν εν πολλοίς έξω από τη συζήτηση, θεωρήσαμε ότι η εκτενέστερη αναφορά στους Ξεσηκωμούς της Γης αξίζει: το παράδειγμα «καίει» με όλες τις έννοιες της λέξης… Καίει επειδή η μάχη για τις μέγα-δεξαμενές είναι ήδη πόλεμος για το νερό, σε έναν πλανήτη που σιγοβράζει. Καίει επειδή ξεσκεπάζεται η αληθινή αντίληψη του κράτους για τα οικολογικά προτάγματα: επινόηση και κανονικοποίηση του όρου «οικο-τρομοκρατία», ασύλληπτη καταστολή (με εκατοντάδες τραυματίες κάποιοι εκ των οποίων πολύ σοβαρά), προσπάθεια διάλυσης του κινήματος μέσω διατάγματος (τελικά ακυρώθηκε από το Conseil d’Etat που ελέγχει τη συνταγματικότητα των νόμων), στο κείμενο του οποίου ο Αντρέας Μαλμ, καθηγητής πανεπιστημίου στη Σουηδία, ερευνητής και γνωστός ακτιβιστής, συγγραφέας του βιβλίου How to Blow up a Pipeline,[1]φωτογραφίζεται ως «εγκέφαλος» του κινήματος. Καίει, τέλος, επειδή ακουμπά δικές μας μάχες για τη γη σε βουνά, πεδιάδες, παραλίες, ρέματα και πλατείες… (Εδώ μια χιουμοριστική απόδοση του μέλλοντός μας.).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατακλείδα της συνέντευξης της Κριστίν Ρος συγκλίνει με όσα αναπτύσσει ο Φρεντερίκ Λορντόν στη συνέντευξη που δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο τεύχος του «Πάμε αδιάβαστοι!».
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο Mediapart στις 23/04/2023. Επιμέλεια – μετάφραση από τα γαλλικά: Μυρτώ Ράις.
[Η ίδια συνέντευξη έχει δημοσιευτεί μεταφρασμένη από τα αγγλικά στο alterthess στις 13/6/2023, σε μετάφραση Σωκράτη Παπάζογλου.]
Γράφετε στο βιβλίο σας The Politics and Poetics of Everyday Life and La forme-Commune ότι οι Ξεσηκωμοί της Γης [Soulèvements de la Terre] είναι «η μορφή-κομμούνα του σήμερα». Γιατί πιστεύετε ότι αυτό το κίνημα υπεράσπισης της γης ενάντια στη βιομηχανική γεωργία μπορεί να θεωρηθεί μορφή ενσάρκωσης της Κομμούνας;
Οι Ξεσηκωμοί της Γης είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα σύγχρονο παράδειγμα μορφής-κομμούνας επειδή κατάφερε να δημιουργήσει ένα κοινό μέτωπο, και το δημιούργησε με πολύ διαφορετικούς ανθρώπους και ομάδες. Πρόκειται για μια πολύ χαρακτηριστική μορφή. Είναι πολύ οργανωμένοι, χωρίς να είναι πολιτικό κόμμα, ούτε μια οργάνωση βάσει της κοινωνικής τάξης ή της εθνικότητας. Δεν λέω ότι οι Ξεσηκωμοί της Γης είναι η ενσάρκωση της Παρισινής Κομμούνας. Είναι όμως η έκφραση ενός τρόπου διαχείρισης των κοινών που γεννιέται όταν το κράτος αποσύρεται. Η μορφή αυτή μπορεί να ονομαστεί «κομμούνα». Μέσα στην ιστορία, η λέξη απέκτησε πολλές σημασίες. Έχει χρησιμοποιηθεί για τις αστικές πόλεις του Μεσαίωνα, το πιο ριζοσπαστικά δημοκρατικό κομμάτι της Γαλλικής Επανάστασης, αγροτικές κοινότητες της υπαίθρου, τις επιθυμίες που διατυπώνονταν στις εργατικές συνελεύσεις στα τέλη της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας: έχει δηλαδή χρησιμοποιηθεί για έναν κόσμο βασισμένο στον συνεταιρισμό και τη σύμπραξη. Ετυμολογικά, κομμούνα σημαίνει συνένωση και συμμερισμός συμφερόντων.
Οι Ξεσηκωμοί της Γης είναι μια ιδιαίτερη μορφή συνεταιρισμού που δεν φοβάται να σταθεί απέναντι στην αστυνομία και να αντιπαρατεθεί μετωπικά με το κράτος. Είναι και αυτά χαρακτηριστικά της «μορφής-κομμούνας»;
Αυτό που προκάλεσε την ανάγκη συνεταιρισμού στην περίπτωση των Ξεσηκωμών της Γης έχει να κάνει με την ανάγκη υπεράσπισης του έμβιου απέναντι στις συνεχιζόμενες επιθέσεις του καπιταλισμού. Και οι επιθέσεις αυτές είναι πολύ βίαιες. Οι ομάδες που συγκροτούν τους Ξεσηκωμούς της Γης επέλεξαν να υπερασπιστούν τις εναπομείνασες αγροτικές γαίες της Γαλλίας. Χαρακτηριστικό των κομμούνων είναι ο πραγματισμός: συνδέονται με περιπτώσεις τοπικές, αντιμετωπίζουν τα οικολογικά δεδομένα του παρόντος. Δείχνουν επίσης μεγάλη δημιουργικότητα στη χρήση των πόρων. Υπάρχει μια υπαρξιακή διάσταση στη μορφή-κομμούνα: αναλαμβάνεις την ευθύνη να οργανώσεις μαζί με άλλους την καθημερινή ζωή. Συχνά όμως το κράτος δεν βλέπει με καλό μάτι αυτούς που ζουν διαφορετικά.
Ποιον ορισμό δίνετε στη «μορφή-κομμούνα»;
Προϋπόθεσή της είναι ο πραγματιστικός τρόπος παρέμβασης σε παροντικά δεδομένα, και η οριοθέτησή της εντός μιας τοπικής περίπτωσης. Οι Ξεσηκωμοί της Γης ανασκεύασαν την αρχαϊκή μορφή του συνεταιρίζεσθαι και του συνεργάζεσθαι, την προσάρμοσαν στις τωρινές νέες συνθήκες και δημιούργησαν μια σειρά σύγχρονων εργαλείων.
Η ανανέωση αυτή πρωτοξεκίνησε στη ZAD της Νοτρ-Νταμ-ντε-Λαντ μέσα από τη δημιουργία σχέσεων αλληλεγγύης ανάμεσα σε ανθρώπους απίθανης ποικιλομορφίας. Όποιος έχει βρεθεί σε γενική συνέλευση της ZAD έχει δει να συνυπάρχουν φυσιοδίφες, δικηγόροι, παραδοσιακοί αγρότες, μοντέρνοι αγρότες, αυτονομίστριες λεσβίες, ακτιβιστές, αιρετοί, έμποροι. Ένα απίστευτο φάσμα ανθρώπων οι οποίοι καταγίνονταν με το δύσκολο έργο του να συνεννοηθούν μεταξύ τους και όλοι μαζί να καταφέρουν κάτι. Πρόκειται για τη μορφή που προξενεί τον μεγαλύτερο πανικό στις ελίτ, γιατί προϋποθέτει την ικανότητα των ανθρώπων να χτίσουν ευρείες συμμαχίες. Ο Κροπότκιν έλεγε ότι η αλληλεγγύη δεν είναι συναίσθημα, δεν είναι προσωπική ηθική. Είναι επαναστατική στρατηγική. Και είναι η πιο σημαντική απ’ όλες.
Συμμετείχατε στη συγκέντρωση των Ξεσηκωμών της Γης ενάντια στη μεγα-δεξαμενή της Σαίντ Σολίν στις 25 Μαρτίου. Τι είδατε;
Έχω φτάσει σε μια ηλικία που κάνω πράγματα ελπίζοντας να το διασκεδάσω. Λατρεύω αυτού του είδους τις συγκεντρώσεις. Μου αρέσει να συναντώ ανθρώπους που δεν ξέρω, ανθρώπους πολύ ενδιαφέροντες, μου αρέσει να συζητώ και να περπατώ μαζί τους -ο καλύτερος τρόπος να μιλάς με κάποιον είναι να περπατάτε μαζί. Στη Sainte-Soline περπατήσαμε γύρω στα 20 χιλιόμετρα. Έτσι κάνεις καινούργιους φίλους και να ξανασυναντάς παλιούς. Μου δίνει μεγάλη ικανοποίηση, ειδικά όταν έχει ήλιο.
Έμαθα όμως και πράγματα. Την πρώτη φορά που είχα πάει στο Deux-Sèvres, πριν από περίπου έναν χρόνο, για μια διαδήλωση κατά των μεγα-δεξαμενών, δεν είχα καμία ιδέα του βαθμού αποθήκευσης και ιδιωτικοποίησης του νερού που συντελείται στην ύπαιθρο. Νομίζω πως ο μόνος τρόπος για να πάρει κανείς μια ιδέα της κλίμακας αυτού που συμβαίνει είναι να πάει να δει. Έμεινα εμβρόντητη με το μέγεθος των δεξαμενών. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Το μόνο πράγμα που μπορούσα να σκεφτώ ήταν: όλο αυτό το νερό θα εξατμιστεί, για ποιον λόγο δεν θεωρείται πρόβλημα; Εκείνη την πρώτη φορά, ήμασταν μόνο μερικές χιλιάδες. Μόλις βγαίναμε από την καραντίνα του κόβιντ. Όταν ξαναπήγα στη Sainte-Soline στις 25 Μαρτίου, είχε δέκα φορές περισσότερο κόσμο. Μέσα σε έναν μόλις χρόνο η αύξηση ήταν εντυπωσιακή. Κι αυτό δείχνει κάτι που για μένα είναι η μεγαλύτερη επιτυχία των Ξεσηκωμών της Γης: η εκπαίδευση στην πολιτική.
Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι να διασχίζουν τα χωράφια είναι απίστευτο θέαμα. Η τελευταία φορά που τόσοι άνθρωποι ξεκίνησαν από κάθε γωνιά της Γαλλίας για να συναντηθούν στο μέρος εκείνο ήταν πριν 50 χρόνια: όταν πήγαν να υποστηρίξουν τους κτηνοτρόφους του Λαρζάκ. Οι Ξεσηκωμοί της Γης κατάφεραν να στρέψουν το βλέμμα των κατοίκων των πόλεων προς την ύπαιθρο.
Επίσης, στη Sainte-Soline είδα μια παραστρατιωτική κυβέρνηση να ρίχνει δακρυγόνες βόμβες στους πολίτες της. Όλα τα χειραφετικά κινήματα βρίσκονται και θα βρίσκονται αντιμέτωπα με τη στρατιωτική και την αστυνομική καταστολή: η Παρισινή Κομμούνα, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εξέγερση των Ζαπατίστας στο Μεξικό. Όμως αυτή την περίοδο, η αστυνομική βία στη Γαλλία έχει κάτι το ιδιαίτερο. Το είχα ζήσει σε κάποιες διαδηλώσεις της ZAD, και ειδικά το 2018 στη Νάντη, μετά την εκκένωσή της από την κυβέρνηση, όπου η αστυνομία είχε κυριολεκτικά πνίξει στα δακρυγόνα ολόκληρη την πόλη. Είδα Καναδούς τουρίστες, με τα μάτια να τρέχουν δάκρυα, να προσπαθούν να σωθούν στο πίσω μέρος των εστιατορίων. Είδα ένα 5χρονο παιδί να κάνει εμετό στο δρόμο και τον πατέρα του να γρονθοκοπεί μια κλούβα ΜΑΤ φωνάζοντας: «Βγείτε έξω και δείτε τι κάνατε!» Στη Νάντη, η αστυνομία έριχνε δακρυγόνα όπου λάχαινε. Οι αστυνομικοί και η χρήση των πολεμοφοδίων έμοιαζαν εκτός ελέγχου. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο για μένα που είμαι Αμερικανίδα. Γιατί στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αστυνομική βία κάνει διακρίσεις και ξεχύνεται κυρίως στους φυλετικοποιημένους νεαρούς άντρες. Αλλά ακόμα και τότε, δεν χρησιμοποιούν δακρυγόνες βόμβες.
Δεν αρκεί να αγωνιζόμαστε για την ισότητα. Ο στόχος αυτός έπρεπε να συμβαδίζει με έναν άλλο: την υπεράσπιση των συνθηκών ζωής στον πλανήτη.
Στο βιβλίο σας ανατρέχετε σε κάποιους αγώνες της δεκαετίας του 1960: την Κομμούνα της Νάντης τον Μάιο του 1968, τον αγώνα των αγροτών της Τσίμπα κατά του αεροδρομίου Ναρίτα στην Ιαπωνία τη δεκαετία του 1970, τον αγώνα της ZAD της Νοτρ-Νταμ-ντε-Λαντ, τον πιο μετριοπαθή αγώνα κατά του αεροδρομίου Μιραμπέλ στο Μόντρεαλ. Τι μας διδάσκουν σήμερα οι περασμένοι και ηττημένοι (πλην της Νοτρ-Νταμ-ντε-Λαντ) αυτοί αγώνες;
Είμαι μια μάλλον ιδιαίτερη ιστορικός. Δεν πιστεύω ότι το παρελθόν μας διδάσκει κάτι. Δεν μας δίνει μαθήματα. Δεν πιστεύω ότι ο αγώνας της Ναρίτα διδάσκει το παραμικρό στους Ξεσηκωμούς της Γης. Ή ότι η Κομμούνα της Νάντης έμαθε κάτι στο κίνημα του Λαρζάκ. Το παρελθόν δεν έχει παιδαγωγική σχέση με εμάς.
Αυτό που με ενδιαφέρει είναι το αντίθετο: πώς ένα σύγχρονο κίνημα, όπως οι Ξεσηκωμοί της Γης, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το παρελθόν. Το Λαρζάκ γίνεται ξανά ορατό. Κι ο αγώνας των αγροτών ενάντια στο αεροδρόμιο Ναρίτα μπορεί να ειδωθεί, μέσα στην ιστορία της Ιαπωνίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σαν το σημαντικότερο κίνημα της εποχής.
Πρόκειται, νομίζω, για κάτι που ισχύει για όλους τους αγώνες για τη γη από τη δεκαετία του 1970 και μετά. Τώρα μπορούμε να τους αντικρίσουμε ξανά, διαφορετικά. Οι πλατιοί και μεγάλης διάρκειας αυτοί αγώνες έκαναν τους πάντες να συνειδητοποιήσουν για πρώτη φορά ότι δεν αρκεί να αγωνιζόμαστε για την ισότητα. Ο στόχος αυτός έπρεπε να συμβαδίζει με έναν άλλο: την υπεράσπιση των συνθηκών ζωής στον πλανήτη. Υπό αυτό το πρίσμα, οι δεκαετίες του 1960 και του 1970 γίνονται κυρίως η στιγμή που τόσοι άνθρωποι συνειδητοποιούν την κεφαλαιώδη αντίφαση μεταξύ καπιταλιστικής ανάπτυξης και οικολογικών δεδομένων.
Ο αγώνας της Νοτρ-Νταμ-ντε-Λαντ και στη συνέχεια η εμπειρία της ZAD αγνοήθηκαν για καιρό από τη γαλλική διανόηση που τις είδε σαν μια τοπική ιστορία. Εσείς λέτε αντίθετα ότι η δύναμη του αγώνα ήταν ακριβώς η τοπικότητά του επειδή κάτι υπερασπιζόταν. Πώς εξηγείτε αυτό το παράδοξο;
Ούτε που ξέρω πόσοι επαναστάτες και διανοούμενοι των πόλεων, όταν τους έλεγα πως κάτι συμβαίνει εκεί και πως πηγαίνω ξανά και ξανά, μου απαντούσαν: «Ωχ! Όλοι έχουμε γνωρίσει νέους που κάνουν τέτοια, θα τους περάσει, είναι παντελώς άσχετο με την αλλαγή του συστήματος.» Λένε διαρκώς ότι τα «μικρά τοπικά» δεν μετράνε γιατί τα κέντρα εξουσίας του καπιταλισμού είναι στις πόλεις, γιατί οι εργαζόμενοι στις πόλεις είναι η μόνη κοινωνική ομάδα από την οποία μπορεί να έρθει η κοινωνική αλλαγή.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αναγνώριση των «μικρών τοπικών αγώνων» είναι το χάσμα μεταξύ πόλης και επαρχίας. Είναι σαν να θεωρούμε ότι η εργασία μόνο στις πόλεις υπάρχει. Ή ότι η αρπαγή της γης που εκτυλίσσεται στην επαρχία δεν συμβαίνει αντίστοιχα και στην πόλη. Τον 19ο αιώνα, μετά την Παρισινή Κομμούνα, ο Élisée Reclus έγραψε ένα ολόκληρο δοκίμιο επειδή πίστευε ότι το μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα ήταν η αδυναμία των κατοίκων της πόλης να αντιληφθούν τι είναι η ζωή στην επαρχία και ποια είναι τα προβλήματά της.
Όταν είπα σε φίλους μου παριζιάνους ότι θα πήγαινα κάπου στο Deux-Sèvres, μου απάντησαν: «Μα είναι στη μέση του πουθενά!» Πώς ορίζουμε το «πουθενά» σήμερα; Οι Ιάπωνες αγρότες που προσπάθησαν να εμποδίσουν τη μετατροπή της γης τους σε αεροδρόμιο, το αποκαλούσαν «διάδρομο για το πουθενά».
Είναι πολύ ενδιαφέρον το ερώτημα του πού βρίσκεται σήμερα το κέντρο του πουθενά. Είναι πουθενά ο εναέριος χώρος που έχει γεμίσει με ντρόουνς και δισεκατομμυριούχους με πολυτελή παιχνίδια; Ή μήπως είναι κάπου στο Deux-Sèvres; Είναι θέμα προσέγγισης και ικανότητας να αντιληφθείς ότι η ζωή στις πόλεις άφηνε πάντα κατά μέρος το ζήτημα της αγροτικής εργασίας, της πρόσβασης στη γη, της παραγωγής τροφίμων. Ενώ όλες οι αποφάσεις που αφορούν τα συγκεκριμένα θέματα λαμβάνονται στα αστικά κέντρα.
Οι μορφές αλλοτρίωσης και αποστέρησης που υφίστανται οι άνθρωποι περιλαμβάνουν πολλά επιπλέον στοιχεία. Μπορούμε να αποστερηθούμε την αξιοπρέπειά μας, τον χρόνο μας, την ικανότητά μας να προβλέπουμε μαζί με τους άλλους τι θα μας συμβεί, τη δημιουργικότητά μας, ορισμένες απολαύσεις, την αισθητική μας.
Μέσα από τα έργα σας για την Παρισινή Κομμούνα, κάνατε γνωστή την ιδέα της «κοινοτικής πολυτέλειας», την οποία επινόησαν οι κομμουνάροι για να περιγράψουν μια μορφή «δημόσιου κάλλους» νοούμενη ως βελτίωση του βιωμένου περιβάλλοντος στις πόλεις και τα χωριά. Στο νέο σας βιβλίο, γράφετε ότι η ιδέα της κοινοτικής πολυτέλειας «αψηφά τη λογική που υποβόσκει πίσω από τον κυρίαρχο λόγο περί λιτότητας». Τι εννοείτε;
Η κοινοτική πολυτέλεια είναι ένας τρόπος να μιλήσει κανείς για το μη οικονομικό σκέλος της αποστέρησης. Είμαι αρκετά μαρξίστρια για να θεωρώ ότι κάθε αποστέρηση είναι εν τέλει οικονομική. Όμως οι μορφές αλλοτρίωσης και αποστέρησης που υφίστανται οι άνθρωποι περιλαμβάνουν πολλά επιπλέον στοιχεία. Μπορούμε να αποστερηθούμε την αξιοπρέπειά μας, τον χρόνο μας, την ικανότητά μας να προβλέπουμε μαζί με τους άλλους τι θα μας συμβεί, τη δημιουργικότητά μας, ορισμένες απολαύσεις, την αισθητική μας.
Η κοινοτική πολυτέλεια είναι ένας τρόπος να μιλήσει κανείς για τη σημασία των ζητημάτων αυτών στις διαδικασίες κοινωνικού και ατομικού μετασχηματισμού. Οι απολαύσεις και η αισθητική είναι εξίσου σημαντικές για τους πιο φτωχούς και για τους πιο πλούσιους ανθρώπους. Την περίοδο της Παρισινής Κομμούνας, η λέξη περιέγραφε το δικαίωμα όλων να ζουν και να δουλεύουν σε ευχάριστο περιβάλλον. Μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι το αίτημα είναι ασήμαντο. Είναι όμως κεφαλαιώδες, γιατί για να ικανοποιηθεί χρειάζεται να αλλάξει η σχέση μας με την τέχνη: χρειάζεται να βρίσκεται στην καθημερινή ζωή όλων μας, κι όχι μόνο μέσα στα μουσεία. Χρειάζεται να αλλάξει η σχέση μας με τη δουλειά, με την εκπαίδευση και με τον έμβιο κόσμο. Άρα είναι ο μεγαλύτερος απ’ όλους τους μετασχηματισμούς. Είναι η «επανεκτίμηση όλων των αξιών», όπως θα έλεγε ο Νίτσε: ο μετασχηματισμός εκείνων στα οποία μια κοινωνία δίνει αξία, εκείνων που ορίζουν τι είναι πλούτος και τι φτώχεια.
Στο βιβλίο αναφέρομαι συχνά στον Henri Lefebvre, έναν στοχαστή που στη Γαλλία δεν εκτιμήθηκε όσο στην Αμερική. Δεν αναγνωρίστηκε ως στοχαστής της οικολογίας. Ο Lefebvre λέει ότι οι ομάδες και τα άτομα δεν μπορούν να συγκροτηθούν ως πολιτικοί δρώντες και να γίνουν πολιτικά υποκείμενα, αν δεν παράγουν ένα φυσικό και κοινωνικό χώρο τον οποίο να ιδιοποιηθούν και να ελέγχουν. Όχι όμως με την έννοια της κτήσης, αλλά με την έννοια της δημιουργίας. Ως παράδειγμα έδινε τις βραζιλιάνικες favélas: πολύ φτωχοί άνθρωποι κατορθώνουν να δημιουργήσουν έναν κοινωνικό χώρο στον οποίο αποδίδουν αξία.
Πρόκειται για κάτι που είδαμε καθαρά με τα «κίτρινα γιλέκα» στους κυκλικούς κόμβους και την κοινωνικότητα που γεννήθηκε εκεί. Η δε κυβέρνηση θέλησε αμέσως να το διαλύσει. Στο Occupy Wall Street και την κατάληψη του Zucotti Park στη Νέα Υόρκη, οι άνθρωποι μπορούσαν τουλάχιστον να περνάνε τη νύχτα έξω. Ενώ στις Όρθιες Νύχτες στη Γαλλία, έπρεπε κάθε βράδυ να αδειάζουν την πλατεία και κάθε πρωί να ξαναστήνουν τις τέντες τους! Είναι φανερό ότι οι κυβερνήσεις θεωρούν ότι απειλούνται από τις κοινοτικές δράσεις.
Αναφέρεστε στη σημασία των κινημάτων «υπεράσπισης», έννοια που προτιμάτε από αυτήν της αντίστασης. Γιατί;
Όταν λες ότι βρίσκεσαι σε αντίσταση σημαίνει ότι υποτάσσεσαι στην ατζέντα της κυβέρνησης. Αντιστέκεσαι στην ατζέντα της κυβέρνησης. Όταν θέλεις να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, σημαίνει ότι έχεις κάτι που αγαπάς και αξίζει να αγωνιστείς γι’ αυτό. Είναι η δική σου ατζέντα. Όταν αντιστέκεσαι, δίνεις τεράστια δύναμη στην απέναντι πλευρά. Νομίζω ότι είναι πιο σημαντικό να ξεκινάς από αυτό που έχεις, από αυτό στο οποίο εσύ δίνεις αξία, γιατί δημιουργείς έτσι μια κοινότητα.
Γιατί στο βιβλίο σας δεν μιλάτε περισσότερο για επανάσταση ή για επαναστατικές πράξεις;
Κάπου θα υπάρχει μέσα η λέξη, δεν μπορεί! Ο Κροπότκιν έλεγε ότι η μορφή-κομμούνα είναι ταυτόχρονα ο απαραίτητος χώρος της επανάστασης και το μέσο για την επίτευξή της. Στα παραδείγματα που πραγματεύομαι, οι έννοιες της υπεράσπισης και της επανάστασης επικαλύπτουν, νομίζω, η μια την άλλη. Είναι βαθιά συνδεδεμένες. Το πλήρες όνομα του Black Panther Party ήταν Black Panther Party for Self-Defense. Όταν αποφάσισαν ότι η blackness ήταν αξία, ότι οι γειτονιές των μαύρων άξιζαν υπεράσπισης, άρχισαν να τις διαχειρίζονται με συγκεκριμένο τρόπο: φτιάχνοντας πρόγραμμα σχολικών πρωινών, φούρνους, ένα ολόκληρο αυτοοργανωμένο κοινοτικό σύστημα που μετέτρεψε τις γειτονιές τους σε κομμούνες εν δράσει.
Για μένα είναι μια μορφή επανάστασης, που ριζώνει στην καθημερινή ζωή και όχι στην ιδεολογία. Η επανάσταση που γεννούν οι κομμούνες που οργανώνονται γύρω από την καθημερινή ζωή έχει μια κλίμακα με την οποία οι άνθρωποι είναι ικανοί να συνδεθούν. Μια κλίμακα την οποία κατανοούν και στην οποία μπορούν να συμμετέχουν. Όλοι επιθυμούν να συμμετέχουν στην αλλαγή των ρυθμών της καθημερινής τους ζωής. Κι αυτό γίνεται όταν η καθημερινή ζωή γίνει συλλογική υπόθεση.
Γράφετε επίσης ότι η αυξανόμενη ένταση των περιβαλλοντικών καταστροφών κάνει όλο και πιο δύσκολη τη διαφοροποίηση της αναμονής για συστημική αλλαγή από την καθαρή υπεράσπιση του κεφαλαίου. Γιατί;
Το μεγάλο προσόν των Ξεσηκωμών της Γης είναι ότι κατάφεραν να δημοσιοποιήσουν τα προβλήματα της επαρχίας και τον καταστροφικό ρόλο της FNSEA [η εθνική ομοσπονδία των αγροτικών συνδικάτων] και άλλων αγροτικών οργανώσεων. Οι κάτοικοι των πόλεων δεν μπορούν πια να τα αγνοούν.
Πλέον ξέρουμε όσα χρειάζεται για το πώς ο καπιταλισμός καταστρέφει τον έμβιο κόσμο. Αρκεί μόνο να καταλάβουμε ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα η διαθέσιμη καλλιεργήσιμη γη ανά άτομο στον πλανήτη θα είναι το ένα τέταρτο της αντίστοιχης της δεκαετίας του 1960. Αυτή και μόνο η στατιστική φτάνει. Συνειδητοποιείς τότε ότι δεν χρειάζεται να περιμένεις αυτό που οι παλιοί μαρξιστές αποκαλούσαν «σωστή συγκυρία», τη στιγμή που οι πάντες ανά τον κόσμο θα ξεσηκωθούν ταυτόχρονα και θα φέρουν τη συστημική αλλαγή. Οι Ξεσηκωμοί της Γης, στους οποίους μπορεί να συμμετέχει ο καθένας και η καθεμία, δείχνουν ότι μπορείς να αρχίσεις να εξεγείρεσαι οπουδήποτε. Πρέπει όμως από κάπου να ξεκινήσεις.
Βιβλιογραφία της Kristin Ross
Στα ελληνικά:
— Κοινοτική πολυτέλεια. Το πολιτικό φαντασιακό της Παρισινής Κομμούνας, Εκδόσεις των Ξένων, 2021, μετάφραση Κατερίνα Αποστολοπούλου, Ίρια Γραμμένου, Σωκράτης Παπάζογλου, Κίμων Σχοινάς.
— Ένας καφές με την Κριστίν Ρος. Για τις συνέχειες του Μάη του ’68, Βαβυλωνία, 2018.
Στα αγγλικά (τα πιο γνωστά):
— The Emergence of Social Space: Rimbaud and the Paris Commune, University of Minnesota Press, 1988.
— May ’68 and Its Afterlives, Chicago, 2002.
— Communal Luxury: The Political Imaginary of the Paris Commune, Verso, 2015.
— The Politics and Poetics of Everyday Life and La forme-Commune, Verso, 2023
Τη μετάφραση της Μυρτώς Ράις επιμελήθηκε ο Αντώνης Γαζάκης
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και διανομή του άρθρου σύμφωνα με τους όρους της άδειας Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
Υποσημειώσεις
Προσθέστε σχόλιο