Στάθης Κουβελάκης 
1870
19 Ιουλίου: Ο Ναπολέοντας Γ΄ κηρύσσει τον πόλεμο στην Πρωσία.
23 Ιουλίου: Πρώτη Διακήρυξη του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων (εφεξής Διεθνούς), δια χειρός Μαρξ, για τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο.
14 Αυγούστου: Αποτυχημένη «επαναστατική έφοδος» των οπαδών του Ωγκύστ Μπλανκί (Auguste Blanqui) στον πυροσβεστικό σταθμό της Βιλέτ (βορειοανατολικό Παρίσι).
4 Αυγούστου: Γαλλική ήττα στο Βίσενμπουργκ, η πρώτη μιας μακράς σειράς.
2 Σεπτεμβρίου: Ο Ναπολέων Γ΄ συνθηκολογεί στο Σεντάν και αιχμαλωτίζεται μαζί με τον στρατό του.
4 Σεπτεμβρίου: Ανακήρυξη της Δημοκρατίας (République) στη Μασσαλία και τη Λυών και στη συνέχεια στο Παρίσι. Ο σχηματισμός της κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας, στην οποία κυριαρχούν αστοί Δημοκράτες (Républicains), ανακοινώθηκε στο ενθουσιώδες πλήθος που κατέλαβε την πλατεία του Δημαρχείου του Παρισιού.
7 Σεπτεμβρίου: Ο Ωγκύστ Σεραγιέ (Auguste Serraillier), πληρεξούσιος απεσταλμένος της Διεθνούς, αναχωρεί από το Λονδίνο για το Παρίσι.
9 Σεπτεμβρίου: Δεύτερη Διακήρυξη του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς (δια χειρός Μαρξ) για τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο.
15 Σεπτεμβρίου: Πρώτη «Κόκκινη Αφίσα» της Κεντρικής Επιτροπής των Δημοκρατών των Είκοσι Διαμερισμάτων [1], η οποία συγκεντρώνει αγωνιστές της παρισινής Διεθνούς και της επαναστατικής πτέρυγας των Δημοκρατών. Βασικά αιτήματα προς την κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας η λήψη δυναμικών μέτρων για τη συνέχιση του πολέμου κατά της Πρωσίας και η «καθιέρωση λαϊκού ελέγχου όλων των μέτρων που λαμβάνονται για την άμυνα της χώρας».
19 Σεπτεμβρίου: Έναρξη της πολιορκίας του Παρισιού από τον πρωσικό στρατό.
28 Σεπτεμβρίου: Αποτυχία της εξέγερσης στη Λυών στην οποία συμμετέχουν ο Μπακούνιν και τα τμήματα της Διεθνούς της Λυών.
28 Οκτωβρίου: Παράδοση του στρατηγού Μπαζαίν με τον στρατό του στο Μετς της Λωρραίνης.
31 Οκτωβρίου 1870: Εξέγερση των πιο μαχητικών τμημάτων του παρισινού λαού. Υπό την καθοδήγηση των οπαδών του Μπλανκί, τάγματα της Εθνοφρουράς εισβάλλουν στο Δημαρχείο. Μέσα σε μεγάλη σύγχυση, ανακηρύσσεται επαναστατική κυβέρνηση που συνδιαλέγεται με τα συλληφθέντα μέλη της κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας και πετυχαίνει προφορική συμφωνία για την εκλογή Κομμούνας και παραχώρηση γενικής αμνηστίας. Όμως τα αστικά τάγματα της Εθνοφρουράς, με τη βοήθεια στρατιωτικών τμημάτων, ανακαταλαμβάνουν το Δημαρχείο το πρωί της 1ης Νοεμβρίου και επαναφέρουν την κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας. Ακολουθούν πολυάριθμες συλλήψεις επαναστατών.
5 και 7 Νοεμβρίου: Εκλογές των 20 διαμερισματικών δήμων του Παρισιού.
Δεκέμβριος: Σφίγγει o κλοιός της πολιορκίας της γαλλικής πρωτεύουσας. Το εργατικό και λαϊκό Παρίσι υπομένει πείνα και παγωνιά.
1871
5 Ιανουαρίου: Έναρξη του βομβαρδισμού του Παρισιού από τους Πρώσους.
6 Ιανουαρίου : Δεύτερη «Κόκκινη Αφίσα» της Επιτροπής των Είκοσι Διαμερισμάτων που καταγγείλει την «προδοσία της κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας». Τρία κεντρικά αιτήματα: Γενική επίταξη αγαθών για τη συνέχιση του πολέμου, δωρεάν διανομή τροφίμων, αντεπίθεση μέχρις εσχάτων κατά των Πρώσων – και εν κατακλείδι το εξής σύνθημα: «Ανοίξτε δρόμο στο λαό! Ανοίξτε δρόμο στην Κομμούνα».
22 Ιανουαρίου: Νέα αποτυχημένη απόπειρα λαϊκής εξέγερσης κατά της κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας ως αντίδραση στην πανωλεθρία της παρισινής Εθνοφρουράς στο Μπούζενβαλ και το Μοντρετού (19 Ιανουαρίου 1871), καθώς και στις φήμες για επικείμενη ανακωχή και στον διορισμό του υπερ-αντιδραστικού Ζοζέφ Βινουά (Joseph Vinoy) ως στρατιωτικού διοικητή του Παρισιού. Δεκάδες θύματα από την καταστολή.
28 Ιανουαρίου: Υπογραφή της ανακωχής με την Πρωσία, με ταπεινωτικούς όρους.
8 Φεβρουαρίου: Εκλογή Εθνοσυνέλευσης, σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής. Συνεδριάζει στο Μπορντό και έχει ως αποστολή να διαπραγματευτεί συμφωνία ειρήνης με την Πρωσία. Στις εκλογές επικρατούν με συντριπτική πλειοψηφία μοναρχικοί και βοναπαρτιστές, που εκλέγονται κυρίως στην ύπαιθρο. Το Παρίσι εξέλεξε 43 βουλευτές, μεταξύ των οποίων 36 ρεπουμπλικάνους που αντιτάχθηκαν στη συνθηκολόγηση της 28ης Ιανουαρίου.
15 Φεβρουαρίου: Ολομέλεια των εκλεγμένων αντιπροσώπων των ταγμάτων της παρισινής Εθνοφρουράς, που συγκροτούν την Ομοσπονδία της Παρισινής Εθνοφρουράς (Fédération de la Garde Nationale).
17 Φεβρουαρίου: Στο Μπορντό, ο μοναρχικός Αδόλφος Θιέρσος (Adolphe Thiers) διορίζεται ως «επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας».
19 Φεβρουαρίου: Ο απεσταλμένος της Διεθνούς Ωγκύστ Σεραγιέ επιστρέφει στο Λονδίνο.
26 Φεβρουαρίου: Υπογραφή της προκαταρκτικής συνθήκης ειρήνης, που επικυρώνεται από την Εθνοσυνέλευση την 1η Μαρτίου. Τα πρωσικά στρατεύματα «καταλαμβάνουν» το δυτικό Παρίσι την 1η Μαρτίου. Ένα μεγάλο μέρος των κανονιών της Εθνοφρουράς που ήταν αποθηκευμένα στην πλατεία Βαγκράμ, κοντά στη ζώνη που ελέγχεται από τους Πρώσους, μεταφέρονται στη Μονμάρτη και την Μπελβίλ. Οι δρακόντειοι όροι της συνθήκης προβλέπουν την παραχώρηση της Αλσατίας και μεγάλου μέρους της Λωρραίνης, καθώς και πολεμική αποζημίωση 5 δισεκατομμυρίων χρυσών φράγκων, πολύ μεγαλύτερη από το κόστος του πολέμου για την Πρωσία. Υπέρτατη ταπείνωση, τα πρωσικά στρατεύματα θα σταθμεύουν στη Γαλλία έως ότου καταβληθεί το σύνολο της αποζημίωσης (και θα παραμείνουν όντως μέχρι το 1873).
28 Φεβρουαρίου: Έκθεση του Ωγκύστ Σεραγιέ στο Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς στο Λονδίνο, που περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση στο Παρίσι και την πολιτική ολιγωρία του τμήματος της Διεθνούς.
1 Μαρτίου: Παρέλαση πρωσικών στρατευμάτων στα Ηλύσια Πεδία. Μαύρες σημαίες πένθους κυματίζουν σε ένα σιωπηλό Παρίσι.
10 Μαρτίου: Η Εθνοσυνέλευση αποφασίζει να μετακομίσει από το Μπορντό στις Βερσαλλίες. Με το ονομαζόμενο «σύμφωνο του Μπορντό», ο Θιέρσος παγιώνει ένα θεσμικό status quo μεταξύ των μοναρχικών (που διαθέτουν άνετη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση) και Δημοκρατικών, αναβάλλοντας τη συζήτηση για την οριστική μορφή του νέου πολιτεύματος σε ένα ακαθόριστο μέλλον.
15 Μαρτίου: Υιοθέτηση κατόπιν ψηφοφορίας του καταστατικού και εκλογή της Κεντρικής Επιτροπής της Εθνοφρουράς από 1325 αντιπροσώπους που εκπροσωπούν 215 τάγματα. Ο Θιέρσος και η κυβέρνησή του επιστρέφουν στο Παρίσι.
17 Μαρτίου: Ο Θιέρσος συγκαλεί υπουργικό συμβούλιο και αποφασίζει να απομακρύνει τα κανόνια από τη Μονμάρτη και να ελέγξει στρατιωτικά το Παρίσι.
18 Μαρτίου: Λαϊκός ξεσηκωμός, που πυροδοτείται από αυθόρμητη πρωτοβουλία γυναικών της Μονμάρτης, αποτρέπει την απομάκρυνση των κανονιών. Οι στρατιώτες αρνούνται να πυροβολήσουν το εξεγερμένο πλήθος, που συλλαμβάνει και εκτελεί τους μισητούς στρατηγούς Λεκόντ και Τομά. Το Παρίσι γεμίζει από οδοφράγματα. Ο Θιέρσος και η κυβέρνηση καταφεύγουν στις Βερσαλλίες. Η Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς καταλαμβάνει το Δημαρχείο, στη σκεπή του κυματίζει πλέον η κόκκινη σημαία.
22 Μαρτίου/4 Απριλίου: Aπόπειρα ανακήρυξης Κομμούνας σε διάφορες πόλεις, κυρίως στη Λυών και στη νότια Γαλλία: Μασσαλία, Ναρμπόν, Νιμ, Σεντ-Ετιέν, Λε Κρεζό, Λιμόζ. Καμία δεν κατορθώνει να διαρκέσει πέραν των δύο εβδομάδων.
23 Μαρτίου: Μανιφέστο των παρισινών τμημάτων της Διεθνούς που καλεί σε στήριξη της Κομμούνας και συμμετοχή στις εκλογές που έχουν προκηρυχθεί για τις 26 Μαρτίου.
26 Μαρτίου: Εκλογές για το συμβούλιο της Κομμούνας, υψηλή συμμετοχή, παρόμοια με εκείνη των δημοτικών εκλογών του Νοεμβρίου του 1870.
28 Μαρτίου: Ανακήρυξη της Κομμούνας μπροστά σε ένα ενθουσιώδες πλήθος εκατοντάδων χιλιάδων. Ο Ζιλ Βαλές (Jules Vallès) γράφει στην Κραυγή του Λαού: “Σήμερα είναι η γαμήλια γιορτή της Ιδέας και της Επανάστασης».
28 ή 29 Μαρτίου: Άφιξη στο Παρίσι της Ρωσίδας επαναστάτριας Ελιζάμπετ Ντμίτριεφ (Elisabeth Dmitrieff), απεσταλμένης της Διεθνούς, μαζί με τον Ωγκύστ Σεραγιέ, ο οποίος επίσης αναχωρεί από το Λονδίνο.
3 και 4 Απριλίου: Αποτυχία της εφόδου της Εθνοφρουράς προς τις Βερσαλλίες. Πρώτες εκτελέσεις αιχμαλώτων, μεταξύ των οποίων tου Εμίλ Ντιβάλ (Emile Duval), ιστορικής μορφής των μπλανκιστών, ηγέτη των παρισινών μεταλλεργατών και από τα κύρια στρατιωτικά στελέχη της Κομμούνας. Εκτελείται επίσης με κτηνώδη τρόπο ο Γκυστάβ Φλουρένς (Gustave Flourens), ο χαρισματικός αρχηγός των ταγμάτων της Μπελβίλ, και εθελοντής μαχητής στην εξέγερση της Κρήτης του 1866, που ακρωτηριάστηκε πρώτα με σπαθί και κατόπιν ντουφεκίστηκε -μια πρόγευση της θηριωδίας της Ματωμένης Βδομάδας του Μαΐου.
11 Απριλίου: Συγκρότηση της Ένωσης Γυναικών για την Υπεράσπιση του Παρισιού και τη Φροντίδα των Τραυματιών με επικεφαλής την Ελιζάμπετ Ντμίτριεφ και την πεπειραμένη συνδικαλίστρια και εργάτρια βιβλιοδέτρια Ναταλί Λε Μελ (Nathalie Le Mel).
16 Απριλίου: Συμπληρωματικές εκλογές για το συμβούλιο της Κομμούνας, με αισθητά μειωμένη συμμετοχή. Το συμβούλιο αποτελείται πλέον κατά πλειοψηφία από μέλη της Διεθνούς, που χωρίζονται όμως σε αντιμαχόμενες τάσεις και αδυνατούν να δράσουν ως πολιτικό κέντρο. Την ίδια μέρα, το συμβούλιο της Κομμούνας επικυρώνει το περίφημο διάταγμα για την επίταξη των εγκαταλελειμμένων από τους ιδιοκτήτες τους παραγωγικών μονάδων και τη μεταβίβασή τους σε συνεταιριστικές ενώσεις υπό την επίβλεψη των εργατικών οργανώσεων. Στο εγχείρημα πρωτοστατούν ο Λεό Φρανκέλ, στέλεχος της Διεθνούς και επικεφαλής της Επιτροπής Εργασίας του συμβούλιου της Κομμούνας, και η Ένωση Γυναικών των Ντμίτριεφ και Λε Μελ, που συγκροτείται πλέον ως μικτή πολιτικο-συνδικαλιστική οργάνωση και αποκτά μεγάλη μαζικότητα ως αυτόνομο τμήμα της Διεθνούς.
18 Απριλίου: Το Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς στο Λονδίνο αναθέτει στον Μαρξ τη σύνταξη μιας διακήρυξης για τη «γενική τάση» της παρισινής επανάστασης.
19 Απριλίου: Υιοθέτηση της «Διακήρυξης στον Γαλλικό Λαό» από το συμβούλιο της Κομμούνας.
1η Μαΐου: Η επιδείνωση της στρατιωτικής κατάστασης οδηγεί στη δημιουργία της Επιτροπής Δημόσιας Σωτηρίας, που διχάζει τα μέλη του συμβουλίου της Κομμούνας μεταξύ μιας «πλειοψηφίας» και μιας «μειοψηφίας» που διαφωνεί με κάτι που θεωρεί κακή απομίμηση της Ιακωβίνικης εμπειρίας. Ο Λουί Ροσέλ (Louis Rossel) αντικαθιστά τον Γκυστάβ Κλυζερέ (Gustave Cluseret) στη θέση στρατιωτικού υπεύθυνου της Κομμούνας.
3 προς 4 Μαΐου: Πτώση του οχυρού του Μουλέν Σακέ, η άμυνα του Παρισιού απειλείται άμεσα από τα νότια.
9 Μαΐου: Οριστική πτώση στα χέρια των Βερσαλλιέρων, μετά από εξοντωτικούς βομβαρδισμούς και μάχες σώμα με σώμα, του οχυρού του Ισύ, στρατηγικού σημείου της παρισινής άμυνας.
10 Μαΐου: Ο Ροσέλ παραιτείται και αντικαθίσταται την επόμενη ημέρα από τον παλαίμαχο Δημοκράτη Σαρλ Ντελεκλύζ (Charles Delescluze).
13 Μαΐου: Οι Βερσαλλιέροι καταλαμβάνουν το φρούριο της Βανβ. Ο δρόμος προς το Παρίσι τους είναι πλέον ανοιχτός.
15 Μαΐου: Μανιφέστο και αποχώρηση της «μειοψηφίας» της Κομμούνας από τα όργανα (διαρκεί μόνο δύο ημέρες).
16 Μαΐου: Κατεδάφιση, σε εορταστικό κλίμα με μαζική συμμετοχή, της στήλης Βαντόμ, συμβόλου του βοναπαρτισμού και του μιλιταρισμού.
21 Μαΐου: Τα στρατεύματα των Βερσαλλιών εισβάλλουν στο Παρίσι. Τελευταία συνεδρίαση του Συμβουλίου της Κομμούνας. Αρχή της Ματωμένης Εβδομάδας.
22 Μαΐου: Ταχεία προέλαση των Βερσαλλιέρων στο δυτικό Παρίσι, καταλαμβάνουν τους σιδηροδρομικούς σταθμούς Σεν Λαζάρ και Μονπαρνάς. Στήνονται παντού οδοφράγματα. Τάγμα της Ενωσης Γυναικών υπερασπίζεται το οδόφραγμα της πλατείας Μπλανς, στη νότια πλευρά της Μονμάρτης, η Ντμίτριεφ στην πρώτη γραμμή. Έναρξη μαζικών εκτελέσεων και σφαγής αμάχων από τους Βερσαλλιέρους.
23 Μαΐου: Πτώση της Μονμάρτης. Με βάση τα προπαρασκευαστικά του χειρόγραφα, και έναν συσσωρευμένο όγκο υλικού, ο Μαρξ αρχίζει να γράφει τη διακήρυξη της Διεθνούς, με τελικό τίτλο Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία.
24 Μαΐου: Οι Βερσαλλιέροι καταλαμβάνουν το Καρτιέ Λατέν, ο Βαλερύ Βρομπλέβσκι (Walery Wroblewski) με επίλεκτα τάγματα της Εθνοφρουράς αντιστέκεται σθεναρά στο λόφο της Μπιτ-0-Καγ, στο νοτιοανατολικό Παρίσι. Οι Κομμουνάροι πυρπολούν το Δημαρχείο, την έδρα της Αστυνομίας και το παλάτι του Κεραμεικού. Τα εναπομείναντα μέλη του συμβουλίου της Κομμούνας αναδιπλώνονται στο δημαρχείο του 11ου διαμερίσματος, στο ανατολικό Παρίσι. Εκτέλεση έξι ομήρων, συμπεριλαμβανομένου του Αρχιεπισκόπου Νταρμπουά (Darboy), στη φυλακή της Ροκέτ. Τελευταίο φύλλο της Επίσημης Εφημερίδας (Journal officiel) της Κομμούνας.
25 Μαΐου: Η Αριστερή Όχθη του Παρισιού έχει πέσει εξ ολοκλήρου στα χέρια των στρατευμάτων των Βερσαλλιών. Η αντίσταση συγκεντρώνεται στο ανατολικό Παρίσι.
26 Μαΐου: Σφοδρές μάχες γύρω από τη Βαστίλη, μεγάλη συμμετοχή γυναικών και ανήλικων στα οδοφράγματα. Πτώση της θρυλικής από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης συνοικίας Σεν Αντουάν, ανατολικά της Βαστίλης. Απόσπασμα Εθνοφρουρών, που δρα αυτοβούλως, εκτελεί 50 όμηρους (36 χωροφύλακες, 10 μέλη του κλήρου και 4 πολίτες) στην οδό Αξό, στο βόρειο τμήμα της Μπελβίλ.
27 Μαΐου: Οι Κομμουνάροι δίνουν μάχες μέχρις εσχάτων στους λόφους της Μπελβίλ και τη συνοικία Σαρόν. Χιλιάδες θύματα από τις μάχες και, κυρίως, από τις αθρόες εκτελέσεις.
28 Μαΐου: Ύστατες μάχες γύρω από το δημαρχείο της Μπελβίλ και το νεκροταφείο του Περ Λασέζ. Οι Εθνοφρουροί κρατούν ακόμη για λίγες ώρες έναν τομέα μεταξύ ανάμεσα στο κανάλι Σεν Μαρτέν και το κάτω τμήμα της Μπελβίλ. Προς το μεσημέρι, πέφτουν τα τελευταία οδοφράγματα. Το Παρίσι παραδίδεται στο αιματηρό όργιο των Βερσαλλιέρων.
30 Μαΐου: Ο Μαρξ διαβάζει τον Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία σε συνεδρίαση του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς.
17-23 Σεπτεμβρίου: Έκτακτη συνδιάσκεψη της Διεθνούς στο Λονδίνο, που υιοθετεί τις θέσεις των Μαρξ και Ένγκελς για την προτεραιότητα στην πολιτική δράση της εργατικής τάξης και την συγκρότηση εργατικών κομμάτων.
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή και διανομή του άρθρου σύμφωνα με τους όρους της άδειας Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0)
Υποσημειώσεις
Προσθέστε σχόλιο